Những thông tin về chăn nuôi và nhân giống gà đá của sư Kê Troiano tôi nhận thấy rất là bổ ích. Nó giúp giải đáp một số lớn những câu hỏi khi cản gà như lựa chọn gà nọc, mái, tuổi gà thích hợp để cản, tướng tá, cận huyết, di truyền, méo mỏ, vẹo lườn; khi nào nuoi, khi nào thịt..
1) Sức Mạnh của sự chọn lọc
Kenny Troiano
Su Vuong phỏng dịch
" Một con vật có giá trị kém được những con người kém nuôi dưỡng; không được chọn lọc, không có giống nào rõ ràng được tạo ra. Nhưng khi nuôi dưỡng có sự chọn lọc , mọi sự đều sẽ đối khác"
Charles Darwin
Bạn có thích tạo một con gà mà bạn hằng mong muốn không? Tôi nói rằng, bạn có khả năng làm vây. Và bạn cŨng không cần phải chạy đi mua thêm con gà nào hết.
Tất cả nằm trong sự lựa chọn. Chọn lọc là vũ khí cực kỳ lợi hại, có thể dùng để cải thiện bất cứ giòng gà nào. Bằng sự lựa chọn khác nhau(những cá tính và đặc tính di truyền mình chuộng), đồng thời loại bỏ những con mà mình không thích. Chúng ta có thể tạo được con gà mình mơ ước.
Tôi đã từng nói :" Khác biệt tạo nên sự chọn lọc; chọn lọc tạo sự cải thiện. Khi nói đến khác biệt, sáng tạo, phát triển của con gà Mỹ; với tất cả những giòng gà khác nhau, đặc tính khác nhau sẵn có thì chẳng có sự thật nào thật hơn nữa. Chúng ta những nhà tạo giòng có cái sức mạnh sáng tạo ra những điều rất là đặc biệt từ những con gà nhìn vào rất bình thường hay hủy hoại những giòng gà danh tiếng qua sự chọn lọc . Nói cách khác sức mạnh của sự phát triển nằm trong khả năng lựa chọn đúng hình thể và chức năng trong con gà .
Hãy tự hỏi, Con gà liền lạc không? Con gà có khả năng không? Nó có thể gọi là gà đá Mỹ không? Và quan trọng hơn hết nó có đại diện chính chúng ta những nhà gầy giống? Dù muốn dù không con gà của chúng ta phản ánh chính chúng ta. Những sư kê khác đánh giá ta qua những con gà . Gà của anh có đại diện khả năng cản gà của anh không? Trong hầu hết mọi trường hợp, hay hay dở tùy theo sự chọn lọc gà để truyền giống.
Mong các bạn yêu thích thông tin này.
Trân trọng, Kenny Troiano
Người bạn gà và ái mộ gà đá.
Nhiều bạn cản gà thiếu phương pháp, kế hoạch và kiến thức về cản gà. Khiến một số lớn gà hay hoặc mua giá cao về cản kết quả là những giòng gà tạp và những con gà thoái hóa. Tôi sẽ tiếp tục dịch thuật những thông tin về phương pháp cản gà của sư kê Troiano, một danh sư trong ngành gây tạo giòng gà. Sau đây là bài thứ nhì
Luật của ngoại hình và chức năng
Kenny Troiano
suvuong phỏng dịch
Mọi điều được tạo ra đều có mục đích.
“Những sự khác biệt hình dáng có tầm quan trọng nhỏ sẽ quyết định sự tồn tại của ngoại hình khi đương đầu với hoàn cảnh sống còn khó khăn.”
Charles Darwin
Hãy đặt câu hỏi. Con gà có hình thể tốt quan trọng hay có nhiều khả năng quan trọng hơn. Hầu hết đều trả lời khả năng quan trọng hơn. Theo tôi cả hai có tầm quan trọng như nhau tùy thuộc theo mỗi con gà mà thành công.
Nhiều con gà rất hay tuy ngoại hình, cơ thể xấu . Tôi có thể quả quyết với các bạn rằng con gà đó là con gà hay cho dù nó xấu, hay đẹp, tướng tá tốt hay xấu , không phải nó hay vì nó xấu . Bạn có muốn cản gà Mỹ mà nhìn không giống gà Mỹ? (**** cái này có) và rồi bạn sẽ nhận ra một điều những con gà hay có tật sẽ không bao giờ truyền được tài năng cho con nó . Lí do là vì có sự lien hệ giữa hình thể và tài năng.
Mọi phần của con gà đều có một công việc, mỗi phần đều có mục đích. Mỗi con gà hoạt động quyết định việc sử dụng những phần cơ thể của chúng. Nhưng những cơ phận này quyết định cho những mức độ thành công của công việc chúng làm. Vì vậy hình thể luôn gắn liền với chức năng.
Khi đặt vấn đề hình thể tôi luôn nói câu “hình thể đến chức năng”, điều đó có nghĩa hình thể con gà phải dung đúng mức chức năng, chức năng quyết định toàn bộ cấu trúc cơ thể
Qua sự gây giống chọn lọc , người ta có thể thay đổi cấu trúc cơ thể để con gà có thể đạt được chức năng của nó. Cải thiên cấu trúc cơ thể người ta có thể cải thiện động tác và hành động của nó, điều mà khiến con gà cải thiện chung tài năng lẫn chức năng. . Kết quả là có được một con gà cân bằng được từ hình dáng đến tài năng.
Trong một kế hoạch nhân giống đúng, người ta lựa chọn đặc điểm của những dòng máu cần cho sự cải thiện dòng gà để pha vào mà không chú tâm đến những khuyết điểm không quan trọng của dòng đó vì họ sẽ lựa chọn để loại ra. Bằng cách châm vào và đồng thời loại ra những máu tạp xấu, mục đích chính là để cải thiện dòng gà, người ta tạo ra được những gì rất đặc biệt của con gà.
Đây là điều rất quan trọng cần phải hiểu để cản gà. Cản gà không phải là thả hai con gà rồi chờ kết quả mà là tính kết quả trước khi thả hai con gà cho cản ; muốn cản gà có phẩm chất cao, nó đòi hỏi có kế hoạch và suy nghĩ rất nhiều và cẩn thận. Một khi kế hoạch được thi hành đúng, kết quả sẽ rất ngoạn mục. Xin nhớ, trọn gói mới ăn tiền.
Đừng coi nhẹ tầm quan trọng của một kế hoạch nhân giống
Một kế hoạch nhân giống là tập hợp của những mục tiêu lập thành một thư mục gồm những bước để tiến hành. Tạo dòng riêng là bước thứ nhất, phát triển dòng gà riêng của mình là mục tiêu lâu dài, tốn khoảng 5, 10 năm Kiên nhẫn và kiên trì theo đuổi với kế hoạch đặt ra. Có được gà giống tốt và sự lựa chọn con gà con tương lai một cách vững chắc, có lẽ bạn sẽ thành công tốt đẹp.
Viết kế hoạch lên giấy
1) Bắt đầu bằng những con gà giống tốt nhất có thể có. Sự thành công sau này tùy thuộc con gà giống bạn có ban đầu.
2) Đặt kế hoạch trước năm năm. Tính trước lúc nào cũng tốt
3) Cản gà một cách cẩn thận để đạt mục tiêu. Con gà tốt sẽ không tốt nếu dòng dõi xấu. Cái xấu dễ truyền về sau
4) Lưu giữ và ghi chép cẩn thận các dữ kiện. Không gì tệ hơn là không rút được kinh nghiệm của lần trước dù là kinh nghiệm tốt hay xấu
5) Đánh dấu gà bằng cách bấm lỗ chân hay làm dấu cánh. Theo dõi từng con gà, biết đặc tính của nó và biết do đâu ra là chìa khóa của sự thành công.
6) Quan trọng hơn hết là thịt hết những con nào không đạt tiêu chuẩn đưa ra. Nói cách khác giết không nương tay
Có người nhân giống lấy số lượng, có người nhân giống lấy phẩm chất. Đúng là có số lượng lớn gà tốt để lựa chọn thì tốt, nhưng phẩm chất đạt được cao khi có nhiều gà tốt để chọn những con tốt nhất, còn lại giết hết. Càng giết nhiều, chất lượng của dòng gà càng tăng.
Một khi đã viết xuống kế hoạch dài hạn, chia ra thành những kế hoạch ngắn hạn, đặt ra một lằn ranh phẩm chất, con nào rớt xuống dưới mức đó thịt. Mỗi năm dòng gà phải càng tăng phẩm chất
Tập trung vào từng dòng một, cẩn thận đừng làm hư dòng gà mình đã tốn nhiều công chọn lọc. Mấy người mới cản gà thường phạm lỗi lầm lớn này, vô tình cản làm mất đặc tính dòng gà khi quá chú tâm vào đặc tính khác. Việc này thường sảy ra vì không nắm vũng, gien mạnh, gien yếu, gien trồi, gien lặn.
Không phải tất cả sự tiến bộ phẩm chất của con gà đều do di truyền tốt, đôi khi do quản trị tốt và cũng có khi hoàn toàn do tình cờ ...hên. Đừng ngại gì mà không nắm cơ hội.
Tôi hi vọng giúp các bạn cải thiện dòng gà các bạn để đạt đến con “siêu gà” với đầy đủ hình dáng, tính nết và tài năng. Lúc đó không phải riêng ai mọi người đều hưởng điều lợi ích này.
Kenny Troiano
Phối Giống Thực Hành
Kenny Triano
Như một số người biết tôi phối giống gà đá Mỹ và bồ câu nhà; cả hai đều là nguồn tốt để học hỏi những hoạt động của công việc phối giống chọn lọc. Tôi phối học hỏi phối giống gia cầm đã 40 năm, học phát triển giống mới và duy trì giống cũ . Mục đích của tôi là giúp các bạn biết cách giữ và phát triển nhưng gio`ng gà làm bạn hãnh diện và nhất là nó sẽ tiếp tục tiến tới trong tương lai. Tôi hi vọng các bạn sẽ thành công tốt đẹp.
Phối giống chọn lọc là gì ? Từ phối giống chọn lọc đồng nghĩa với phối giống nhân tạo. Trong hàng ngàn năm nhiều nòi giống và kết hợp mới của loài gà là kết quả phối giống chọn lọc của một nòi hay pha trộn của những nòi nào đó. Một trong những kỹ thuật phối giống chọn lọc hay phối giống nhân tạo là sử dụng phương pháp TRÙNG HUYẾT. Trùng huyết là dung con cháu sinh ra cho cản với nhau đề tăng những tính nòi muốn giữ.
Phối giống chọn lọc đã được Charles Darwin sử dụng như bảng khởi đầu đưa đến thuyết phối giống thiên nhiên mà trong đó những công việc sinh ra những bộ phận khác nhau của một giống nào đó đóng góp vào sự gia tăng mức độ sống còn và khả năng sinh sôi của giống đó. Điều này gọi là by Darwin Fitness (Darwin tập dượt thể hình). Trong cuốn “ Nguo^`n gốc của những giống nòi” Darwins thảo luận về vì sao phối giống chọn lọc đã thành công trong những thay đổi một cách mau chóng. Trái với phối giống thiên nhiên là sự chọn lựa của thiên nhiên mà chỉ những con có đặc tính nào đó (hợp được với hoàn cảnh thiên nhiên) được tồn tại; phối giống nhân tạo, những dòng với những tính nòi được con người ưa thích, coi như thích hợp, cải tiến, gây lợi được tồn tại.
Phối giống chọn lọc hợp với thuyết Charles Darwin bởi những cơ phận phù hợp với môi trường sống của bất cứ gì so bằng được với môi trường sống và sống sót sẽ truyền lại những đặc điểm đó cho thế hệ sau, ngay cả cho những giống nòi khác nhau.
Dù rằng phối giống thiên nhiên được dẫn dắt bởi những can thiệp khác nhau vào giống nòi với phối giống nhân tạo, nhưng tiến trình tương tự.
Chúng dù rằng rất có thể không phối giống khác loài nhưng chúng ta phối giống những con cùng với những đa*.c tính khác nhau mà ta biết được.
Điều thực sự con American Games có nhiều dòng trong máu., ví dụ như, gà rừng, Wild Junglefowl, gà Phoenician Games, gà nòi Hy Lạp Greek Games, gà nòi La Mã, Roman Games, gà nòi Anh Quốc xưa Old English Games, gà nòi Ái nhĩ Lan, Irish Games, gà nòi Tây ban Nha Spanish Games, và gà Aseels, những con mà trong máu mang những loài gà như gà Nam Dương, Sumatra và gà Mã Lai Malay Games. Tuy vậy như Darwins viết “ Trong lúc phát triển từ từ, một số những đặc tính sẽ bị bỏ quên và loại bỏ mất hẳn”. Tất cả những điều này khi được trình bày, sảy ra và thực hiện cho đến bây giờ nó để lại cho ta con gà đá Mỹ ngày nay.
CHỌN LỌC THIÊN NHIÊN VÀ CHỌN LỌC NHÂN TẠO:
Muốn hiểu được chọn lọc nhân tạo trước hết phải biết thiên nhiên chọn lọc ra sao . Thật sự ra không có sự khác biệt về di truyền căn bản nào giữa hai chọn lọc này. Darwin dung từ lọc lựa nhân tạo trong cuốn “Tiến trình mở rộng của phối giống thiên nhiên”.
Từ ngữ “nhân tạo” được sử dụng khi có bàn tay con người làm ảnh hưởng thay đổi rõ rang` một giòng giống nào đó. Chọn lọc thiên nhiên thì khác, đó là cuộc chiến của thiên nhiên, nơi mà những con vật phải vật lộn với sự sống còn. Con mạnh sống và sinh con đẻ cái và con yếu chết rồi tuyệt chủng. Khi có đủ loại tính nòi, sự lọc lựa này tạo áp lực đủ để cải thiện từ từ đem tới thay đổi. Tiến trìnn này phản ảnh đúng y như tiến trình của loài gà.
Mặc dù những loài và dân số của chúng thay đổi. Thiên nhiên thay đổi không nhắm trực tiếp vào loài nào mà chỉ nhắm vào từng cá thể, mà cá thể là tập hợp của nhiều giòng giống tính nòi khác nhau, mỗi tính nòi tiếp tục hay không tùy thuộc vào đặc tính di truyền của nó. Ví dụ cái cây mang tính phát triển cành và thân cũng vô dụng nếu không mang tính phát triển rễ. Gà cũng vậy nếu mang tính di truyền cánh mọc dài cũng vô dụng hay không ích gì nếu những bộ phận khác không tương xứng như chân, cổ, than hình … Một con gà như vậy sẽ mất quân bình.
Lọc lựa thiên nhiên sảy ra do ảnh hưởng môi trường, khí hậu, những loài cầm thú thù nghịch… Ngược lại lọc lựa nhân tạo lien quan tới tiến trình lọc lựa những tính nòi, nó đòi hỏi kiểm soát phối giống để sản xuất những tính nòi nào đó mà những người nhân giống ưa chuộng. Nói cách khác nó đòi hỏi phải có tính di truyền để lọc lựa. Nhiều khi qua giết thịt những con mang tính giòng không vừa ý đưa đến thay đổi lớn nhất và cũng nhanh nhất.
Thú vật thay đổi dễ dàng, ví dụ như gà rừng dễ lọc lựa nhân tạo và làm thành gia cầm. Chỉ mất vài thế hệ.
Kenny Troiano
Sư Vương phỏng dịch
Tôi chọn dịch phần tiểu mục giải thích về cách lọc lựa gà trong quá trình tạo giòng gà. Phần loại bỏ những con ga`khiếm khuyết cho dù tất cả điều còn lại đều tốt. Trong đây có nói về gà vẹo lườn và điều liên quan đến một số bàn luận khác đề cập từ trước trên diễn đàn. Mong nó giúp trả lời phần nào thắc mắc cho những bạn yêu thích phối giống, tạo gà. Sư Vương.
Thoái Hóa điều Tự Nhiên của Khuyết Tật.
#4
Kenny Troian
Sư Vương phỏng dịch
“Điều quan trọng nhất lien quan đến việc sản xuất ra những con gà hoàn hảo trong dòng, là sự chú ý đến ngay cả những tính chất nhỏ nhất lien quan đến sự thay đổi trong dòng gà.”
W. Sketchley
Anh có một con gà trống hoặc mái, mọi điều đều hoàn hảo ngoại trừ một điểm. Ví dụ thới chập, vẹo lườn, hay đuôi soắn. Tôi cá là anh muốn dùng nó để cản. Tôi hiểu cái điều dụ dỗ đó, nhưng đó có thể là lỗi lớn nhất trong đời cản gà của anh. Để tôi giải thích.
Tất cả sự sống tạo thành bởi gen. Những gen này là cá tính, tính nòi có thể là trội hay lụt (lặn). Tính trội rõ khi cả hai bố và mẹ mang tính trội, ví dụ mòng dâu, chân trắng, tính lụt hiện khi cả bố lẫn mẹ mang tính lụt ví dụ mòng lá hay chân xanh . Tính trội cần có cả bố lẫn mẹ trội ; nhưng tính lụt hay lặn có thể núp lùm trong giòng gà của anh cho đến khi nó gặp con gà mang cùng đặc tính. Ví dụ anh có thới chập là gene lặn của thới thẳng . Không sao hết dùng thới thẳng để cản ra con không vấn đề gì, lâu lâu có con thới chập thì thịt. Tính thới chập sẽ mất dần theo thời gian.
Vấn đề bắt đầu ở chỗ này. Ngay tại giây phút anh đem con gà tật cản vào lại gà là anh mang máu tật vô dòng. Vì tật đa số là gene lặn nó lẩn quất trong dòng gà, anh không biết con nào mang con nào không, cho đến một lúc nào đó nếu anh không khử kịp tất cả gà trong giòng gà mang gene lặn tật. Khi hai con mang gene tật hiên cản con gen lặn, gen trội sẽ bị hủy diệt hoàn toàn, tất cả con của nó sẽ mang gene tật và bị tật. Chỉ có thể chữa được khi đem giòng khác vào. Hầu hết những tay cản gà tiêu tán dòng gà ở chỗ này.
Tôi vừa nhận điện thoại từ một người mới mua gà từ một người nuôi gà chuyên nghiệp. Anh ta thấy cả trống lẫn mái đều vẹo lườn. Anh ta nói chủ gà nói lườn vẹo vì cây đậu làm sai nên bị vẹo. Anh ta hỏi tôi, vẹo lườn là do cây đậu hay do di truyền.
Vẹo lườn là do di truyền. Cho dù sự thật là cây đậu làm con gà bị vẹo lườn (những con đậu chỗ khác không bị) nhưng vẹo lườn là dấu hiệu của xương lườn bị yếu của giòng gà. Bỏ những giòng lườn tốt cho đậu cùng dàn sẽ không bị vẹo. Lườn bị vẹo vì mang tính yếu lườn trong giòng. Lườn yếu là gene lặn, mạnh là gene trội. Điều đáng buồn nếu anh này tiếp tục breed giòng này tất cả gà con sẽ vẹo lườn.
Thuốc chữa khuyết tật hay nhất là thịt, thịt không thương sót chỉ giữ những con hoàn hảo.
Luật của tôi là : “Nếu thấy gà bị khuyết điểm là thịt, thịt liền ngay từ khoảng khắc thấy nó ”
Lợi điểm của cản gà tơ
Tại sao cản mái lớn trống tơ và mái tơ trống lớn là tốt nhất ?
Tác giả KennyTroiano
Su vuong phỏng dịch
Chúng ta nghe tất cả những câu chuyện như “con gà đẻ trứng vàng” sản xuất gà con đêu đặn cho tới nam thứ sáu và những con trống nọc cho ra những con gà xuất sắc tới chín muời năm. Mặc dù chúng ta rất nể mấy con gà già đã được công nhận chuyên gia sản xuất đó, cái mà những nhà tạo dòng quên không nhắc đến những con gà cùng dòng, trẻ hơn, nhiều nang lực hơn, những con này là ly do những dòng xuất sắc ra đời.
Có những lúc những con gà dòng hay nhất, sản xuất con đều đặn và xuat sắc của bạn là những con gà trống nọc mái nọc lớn, nhưng không thể đạt được điều đáng nể đó nếu không có những con trống mái tơ đem cho vào những kế hoạch cản gà. Cho dù những con gà tơ này coi như chưa trắc nghiệm, chưa thử nhưng chúng là những con tạo khác biệt. Sự thật của vấn đề là cản những con mới lớn vô những con gà đã được thử và công nhận là bí mật tạo sự thành công that sự của mot dòng gà .
Đúng là tuoi tác là trở ngại lớn nhất là cản trống gìà mái già. Tuy vay khi ta bỏ gà tơ vô một bên thì sự khác biệt vào phẩm chất của con cái đuoc sản xuất .
Hầu hết những tay nuôi gà sân sau đều công nhận phương pháp cho gà tơ vào cản là quan trọng. Tuy vậy, có nhiều y’ kiến khác nhau về tuổi bao xa là trẻ, bao xa là già. Ở đây chúng ta nói về cách tốt nhất để tận dụng cái lợi thế quan trọng mà ít được coi trọng. Cản mái tơ trống già và mái dầu trống tơ
Cản tơ, một thực hành thường dùng: Mot phuơng pháp dduoc ưa dung là dung trống non vô mái dầu và mái tơ vô trống lớn. Tốt nhất là trống tơ ( tren 12 tháng) với mái hoàn toàn truong thành và trống truong thành mái non. Dùng một phía gà tơ để cản đã thực hành qua nhieu thế hệ là Phuong pháp tôi rất thích nhat là khi cản cùng dòng hay gia đình. Cận huyết chiều dọc là phương pháp chắc chắn tôi dùng mỗi năm trong kế hoạch cản gà.
Cận huyết chieu dọc bố cản con gái, cháu gái … thì tat nhien phải cản già voi trẻ, tôi thấy đó là ly’ do tại sao cản can huyet thành công như vậy. Cận huyết chiều dọc là một mặt clone cá tính của một con gà, mặt khác lấy sức sống và tuổi trẻ. Cái này them vào cái kia tạo thành cái đẹp hoàng tráng, lộng lẫy (còn tiếp)
Lợi điểm của cản gà tơ
Tại sao cản mái lớn trống tơ và mái tơ trống lớn là tốt nhất ?
Tác giả KennyTroiano
Su vuong phỏng dịch
tiep theo
Lợi điểm của tuổi trẻ
Như có thể thấy một cách rõ ràng, điểm chính là để một bên là gà trẻ trong cặp gà cho cản. Dù rằng tôi tin rằng dung những cap gà trưởng thành, có một số cặp gà nào đó sẽ cho ra những con gà xuất sắc. Nhưng tôi thấy điều rất quan trọng vẫn là lúc nào cũng để một bên gà trẻ.
Lợi điểm của cản gà dùng một bên gà trẻ là :
Tạo sinh khí và năng lực cho đám hậu duệ bằng cách dung sức mạnh để bù lại cho những gì thiếu sót của phía bên kia.
Ví dụ như chức năng, sự đẹp đẽ’ cũng như sức đề kháng và khả năng sinh sản có phẩm chất nằm một bên, nửa bên kia dành cho sự năng động và hang hái.
Điều này cũng tránh bớt được cận huyết quá gần, ví dụ như cận huyết an hem, cho dù chưa có tài liệu nào ghi chép về điều trên
Trống ngoài năm năng động hơn gà trống già và mái tơ sản xuất nhiều trứng và sản xuất thường hơn gà mái già vì vậy kết quả của cản gà tơ vào một bên sẽ cho nhiều trứng và tỷ lệ trư’ng đậu nhiều hơn.
Ví dụ cuối cùng cũng là quan trọng nhất, cho số lượng trứng và tỷ lệ trứng đậu tốt hơn cho gà mái tơ và trống trẻ trong mấy năm đầu. Nhưng rồi bạn sẽ nhận ra gà mái già hơn hai tuổi cản gà trống ngoài một năm và gà trống hơn hai tuổi cản gà mái tơ sẽ ta những gà con mạnh khỏe cường tráng nhất.
Nói một cách tổng quát cản kiểu này cho nhiều kết quả tốt hơn cản mái già trống già, mái non trống non. Những cặp gà giống tốt có thể cản cùng tuổi nhưng cản mái tơ trống lớn, và trống tơ mái lớn vẫn là Phuong pháp an toàn hơn.
Ghi nhớ: *** Khi tôi nói đến mái tơ, trống tơ có nghĩa là gà trên 1 năm. Gà dưới 12 tháng là gà chưa trưởng thành, chẳng gì bù được cho sự trưởng thành cho dù ở tình trạng thể lực cũng nhưng tính nết nào chăng nữa.
còn tiếp
Dù rằng đa số đồng ý gà tơ quá không nên cho cản nhất là gà trống dưới 12 tháng. Nhưng đối voi gà mái đa số đều không cho cản gà lúc 5,6 tháng, tuy vậy vẫn có một số cho cản gà mái 9-12 tháng. Troiano trong một chương kế tiếp có giải thích về điểm này trong bài viết về mái tơ.
Lợi điểm của cản gà tơ
Tại sao cản mái lớn trống tơ và mái tơ trống lớn là tốt nhất ?
Tác giả KennyTroiano
Su vuong phỏng dịch
Tiếp theo
Điểm nhấn mạnh vào tuổi trẻ của gà từ một người bạn:
Một người bạn cũng là nguoi bạn tinh thần và là một trong người tạo dòng gà thành công nhất trong suốt 40 năm qua đã cho biết ông ta thấy rằng gà mái giống trưởng thành trong chuồng gà giống của ông ta đã cho ra những con gà thành công nhất và từ từ suy giảm theo tuổi. Ông ta ít khi nào dung gà mái quá sáu năm.
Trong một thí nghiệm, ông ta dung cùng cặp gà trong 5 năm liền, ba*’t đầu trống 3 tuổi và mái hai tuổi. Trong năm đầu ra gà tốt mọi đường, năm sau cũng còn tốt nhưng không bằng năm đầu, năm ba và bốn phẩm chất gà con suy thấy rõ, sang năm thứ năm, gà con vứt đi.
Ông ta cũng nghĩ rằng mái trẻ quan trọng hơn trống trẻ, nhưng điểm chính vẫn là dùng một bên gà trẻ. Đồng thời ông ta cũng nhấn mạnh ở đie^?m tuổi cường tráng của trống nọc qua mười chữ chữ ” làm sao trống nọc phải ruot lẹ hơn mái giống” Tôi không bao giờ quên câu đó. Ông ta luôn nhấn mạnh giữ một bên gà trẻ để gà con có được sự khỏe mạnh và sức sống trong những phẩm chất tốt nhất mà gà của các bạn sinh ra..
Để kết luận:
Phương pháp thực hành thông thường là mái trẻ hay trống trẻ ở một bên và bên kia khi gà mái và trống bốn hay năm tuổi, với phương cách này những con gà tốt vẫn có thể cho ra con tốt cho tới sáu tuổi hay hơn nữa vì phía bên kia cặp đôi với gà trẻ.
Nhưng chúng ta thấy, tiến trình cản gà có tầm mức rộng rãi và rất phức tạp; đây là như!ng điều thích thú nhất khi cản gà và gà đá. Nó có khả năng cải thiện dòng gà, khiến nó thành con gà ta kỳ vọng ở nó hoặc thành những con gà ta muốn nó thành. Tôi hi vọng bài viết này khởi động và giúp kiến thức cho các bạn trên đường cải thiện giống gà của mình
Tôi muốn để lại một thong điêp. Khi tôi còn là một thằng bé, người bạn tinh thần già của tôi có nói: “ Kenny, cầu thượng đế cho mọi người có nhiều hoài bão hơn , nhất là trong giới trẻ”. Ông ta ngừng một lát rồi nói :” Hoài bão ở đây là những hoài bão được kính nể, hoài bão để đưa đến xuất sắc, vượt trội.”
Ngày nay những lời đó như câu hát đưa tôi lên, khiến tôi luôn cố gắng tối đa trong mọi công việc tôi làm. Đó là sự phản xạ của con người tôi, của những gì tôi muốn trở thành. Tôi luôn dạy con tôi những điều này mỗi ngày
Nếu như một bậc cha mẹ, một vị thầy hay một người bạn tinh thần, chúng ta truyền lại những điều đó cho những người đi sau chẳng là một điều tuyệt diệu hay sao ?
Chúc các bạn mọi điều may mắn. Chúng ta cùng góp tay bảo tồn môn chơi này.
Kenny Troiano
Tầm vóc Lớn Lao của Trùng Huyết
" Khi chúng ta nghe nói nhiều đến sư, suy dòng gây ra bởi trùng huyết, thì một sự thật không còn nghi ngờ gì là những giòng gà tốt nhâ't bên Anh Quốc được tạo ra theo một hệ thống cận huyết. Họ ít khi nào pha giống ra ngoài. Tôi biết trường hợp của một người có một số gà rất khá; ra trường thấy một con gà đá bắt mắt mua đem về pha vào với mấy con mái nhà. Kết quả cho ra mấy con gà con thua xa cả bố lẫn mẹ; gần như vô dụng"
Herbert Atkinson.
Nếu tôi hỏi bạn nghĩ gì về trùng huyết ? Điều gì nảy ra trong đầu trước tiên? Nhỏ con, lùn, bở, nhát? Đây những điều khủng hoảng của cận huyết, người ta bị thuyết phục đó là kết quả của trùng huyết suy nhược. Sau khi nói chuyện với một số sư kê và những người tạo dòng vườn nhà, tối thấy hầu hết không hiểu cái điều họ sợ.
Tầm vóc Lớn Lao của Trùng Huyết
Kenny Troiano
Sư Vương phỏng dịch
" Khi chúng ta nghe nói nhiều đến sư, suy dòng gây ra bởi trùng huyết, thì một sự thật không còn nghi ngờ gì là những giòng gà tốt nhâ't bên Anh Quốc được tạo ra theo một hệ thống cận huyết. Họ ít khi nào pha giống ra ngoài. Tôi biết trường hợp của một người có một số gà rất khá; ra trường thấy một con gà đá bắt mắt mua đem về pha vào với mấy con mái nhà. Kết quả cho ra mấy con gà con thua xa cả bố lẫn mẹ; gần như vô dụng"
Herbert Atkinson.
Nếu tôi hỏi bạn nghĩ gì về trùng huyết ? Điều gì nảy ra trong đầu trước tiên? Nhỏ con, lùn, bở, nhát? Đây những điều khủng hoảng của cận huyết, người ta bị thuyết phục đó là kết quả của trùng huyết suy nhược. Sau khi nói chuyện với một số sư kê và những người tạo dòng vườn nhà, tối thấy hầu hết không hiểu cái điều họ sợ.
Tôi nói đây để cho biết là những khiếm khuyết tôi vừa nói không phải do trùng huyết sinh ra mà do lựa dở. Những người tạo dòng này đã thiếu thận trọng để sự việc sảy ra, khó cho họ hiểu được điều này. Trong đầu họ họ chẳng bao giờ muốn tạo những con gà như vậy. Tuy vậy hầu hết sự việc sảy ra không do cố , họ vô tình làm vậy. Ví dụ họ muốn tạo dòng đá hay, họ vô tình khóa thêm cái khác ví dụ dòng nhỏ con. Chẳng qua là gà nhỏ hơn chút thường thấy đá hay. Đầu tiên sự việc không thấy rõ, rồi dần dần gà hay dần rồi cũng nhỏ dần, cái máu gà nhỏ từ từ bò vô dòng gà lúc nào không hay. Một sớm mai thức giấc họ thấy gà họ cả đàn nhìn hình thể và hành động khác rồi.
Lúc đó đầu tiên là họ tưởng vì gà họ trùng huyết lâu quá. Cứ thế trùng huyết bị mang tiếng xấu. Rồi thì họ châm máu mới hi vọng sửa máu cũ, họ làm sự việc tệ hại hơn. Con cái bây giờ thành bất thường trong tất cả những đặc tính của cả giòng và chúng chẳng còn là chúng khi xưa nữa.
Trước khi bạn châm máu mới để tôi giải thích trùng huyết là gì và suy nhuợc trùng huyết như thế nào. Suy nhược trùng huyết sẽ làm trứng nở ít, không có mạch sống, gà con yếu, nhu nhược và phờ phạc. Nói cách khác sẽ thiếu sức khỏe và mạnh mẽ. Gà con nếu sống quá một tuần thì có thể sống nhưng thể lực lẫn thân thể sẽ không đạt đến mức.
Nói đến loài gà, ngay cả gà đá, suy nhược trùng huyết là truyện khó sảy ra hơn bạn nghĩ. Cho loài gà rừng thủy tổ loài gà một gà trống đạp cả bầy gà mái thể tạo gà con trong đó có mẹ bà, con, cháu chắt, tiếp theo là con trai, cháu trai chắt trai tiếp tục. Sự việc như vậy sảy ra hàng ngàn năm không thay đổi, có thay đổi là do thiên nhiên và giới tính lựa chọn
Trùng huyết không nên sợ mà chỉ nên tôn trọng. Sự thật trùng huyết là dụng cụ hữu hiệu nhất để cải thiện giòng và để tạo những con gà với những cá tính và dòng máu xuất sắc nhâ't. Đó là dụng cụ tối ưu để làm lộ ra những cá tính và đặc tính hay nhất của con gà và dĩ nhiên làm lộ cả cái xấu . Sự việc đem đến sự "sửa dòng" và đem đến cả ngàn loại gà và gà đá khác nhau ngày nay. Tôi biết một số trùng huyết anh em, họ làm vậy vì trùng huyết anh em có thể đạt được điều trong 5 năm mà sẽ tốn nhiều thì giờ hơn với những phương pháp cận huyết khác.
Sự thật là trùng huyết đem ra cả cái xấu lẫn cái tốt của dòng gà. Đây coi như là khuyết điểm duy nhất. Vì vậy khi cản trùng huyết mình phải sửa soạn thịt, thịt hết, thịt một cách dã man Thông thường khitru`ng huyết mình có 1/3 xuất sắc, 1.3 làng nhàng, 1/3 tệ lậu. Nói tóm lại chỉ lựa vài con trong nhóm xuất sắc. Trùng huyết là lựa vài con trội để cản trùng huyết còn lại phải thịt. phải biết một điều là trùng huyết phải làm sao gà con mình giữ mỗi thế hệ sẽ tốt hơn ông cha nó, như vậy sự cải thiện và tiến bộ mới được thực hiện.
Cản trùng huyết mới là gây giống gà. Tôi thúc giục các bạn đừng ngượng ngùng gì khi dùng cái đồ nghề giá trị, hữu hiệu nhất trong thùng đồ nghề của các bạn.
Kenny Troiano
Tuổi tốt nhất cho gà giống
Phần Ba
Cản mái tơ
Author: Kenny Troiano
Phỏng dịch : sư vương
Trong chương này (Tuổi chọn làm giống) chúng ta thảo luận về gà nào chọn làm gà giống và gà nào chọn dành làm giống cho mùa tới. Đây là vấn đề có thể quyết định thành bại cho trương trình tạo giữ giòng gà của mình, một sự kiện cụ thể và không gì thật hơn là việc dùng mái tơ để gây giòng. Tôi dùng phần này để nói về tuổi gà mái dòng và sự xử dụng mái tơ để tạo dòng.
Yếu tố trẻ - Đúng Và Sai :
Trong sư liên hệ tới tuổi gà mái dùng làm giống có rất nhiều y' kiến.. Thật sự có nhiều người, dù ai nói sao, họ vẫn thấy dùng mái tơ là tốt nhất. Nghĩ như vậy cũng tốt, ai cũng có quyền cản gà mình theo y' mình thích
Nhiều người tin là gà tơ làm giống là tốt nhất. Họ lập luận mái tơ khỏe trẻ, nhiều sinh lực. Gà tơ đẻ nhiều trứng cho nhiều sinh lực vào gà con và họ cũng lập luận những con mái tơ đẻ không thua còn có phần cho nhiều trứng hợn mái lớn. Họ cũng cho ra*`ng sau năm đầu, những năm sau số trứng giảm đi và những tháng từ bảy tháng đến tám tháng là những lúc gà mẹ cho ra đời gà con tuyệt nhất.
Vì những lí do trên nhiều người muốn dùng gà tơ để cản nhằm mục đích tận dụng số gà con có thể có từ gà mái và có được nhiều mùa hơn.
Họ biết rằng những con mái tơ chưa được thử và con của nó lẫn lộn xấu tốt, dù vậy họ vẫn chấp nhận may rủi có để sảy ra từ những gì không biết không thấy được có thể sảy ra xấu hay tốt nhưng dù sao nếu sau này con cái nó biểu lộ những tài năng siêu đẳng thì họ đã có lời thêm gà thêm mùa.
Những người này họ tin rằng tùy con gà chứ không phải tùy tuổi, mái tốt ra gà tốt. Mái non hồi nhỏ không cho ra gà hay, lớn cũng vậy thôi và không thử sao biết..
Lợi điểm của dùng mái tơ
Tôi hiểu rằng có nhiều lúc việc dùng mái tơ rất cần, có thể là những con mái tơ đó là con mái duy nhất họ có thể dùng được.
Cho những người không có lựa chọn nào khác hơn là dùng mái tơ, qua sự lựa chọn cẩn thận, đúng cách, qua thời gian sẽ cho thấy ánh sáng cuối chân trời, sân gà làm giống của bạn sẽ có những con gà mái dầu tốt (trưởng thành và được chứng nghiệm) cần thiết cho một kế hoạch tạo giòng hoàn chỉnh, lúc đó số gà mái tơ dùng sẽ có thể giảm bớt. Lỗi lầm thường mắc phải nhất là mấy người mới đầu cản gà là việc dùng những con mái tơ chưa phát triển đầy đủ, đây thường coi như là lỗi lầm lớn trừ phi đó là con gà đã được lựa chọn cẩn thận tông dòng đã được biết và chứng nghiệm hẩn hòi.
Một số cản mái tơ vì mái tốt được chứng nghiệm khó kiếm nhất là từ những giòng gà của những tay nuôi có tiếng. Mồi con mái tơ có thể phát triển những cá tính hay tất cả những cá tính được ưa chuộng, qua cản mái tơ những tay cản gà có thể lọc lựa những cá tính quan trọng mà họ muốn ở dòng gà nhất là khi một số lớn nhánh và cá tính khác nhau họ đang muốn dùng để phát triển dòng gà. Trong bất cứ trường hợp nào, dùng gà tơ cũng phải gặp thỏa thuận được cái này mất cái kia.
Đúng ra, nếu gà mái hai tuổi mới nên dùng vào kế hoạch cản gà thay vì một tuổi, đối với một số tay cản gà họ còn đợi lâu hơn. Tuy rằng việc dùng những con mái tơ có nhiều bất lợi, nhiều tay cản gà coi như dùng những con mái tơ đã phát triển đầy đủ coi như chấp nhận được và họ sẽ dùng phương cách lọc lựa và giết thịt sau khi kiểm chứng. Cho dù dùng mái tơ chỉ sau khi qua kiểm chứng và giết thịt khi gà đủ hai tuổi họ mới bỏ vào chuồng gà giống của họ. Họ làm vậy vì sợ bệnh tật và tai nạn nếu để thêm một năm nhiều điều hại có thể sảy ra.
Thêm nữa gà mái phần lớn mỗi năm số trứng giảm dần và đôi khi chọn mái tơ vì bị ảnh hưởng bởi những điều sau: 1) Khả năng sản xuất của mái mẹ khiến số lượng gà con nối dòng cho năm sau bị giới hạn. 2) Số lượng gà phải thịt của con mái và của giòng gà quá nhiều. 3) Khoảng cách thời gian giữa hai thế hệ.
Ví dụ một giòng có 48 mái, một dòng có 12 mái, sự lựa chọn của dòng có 48 mái sẽ khắt khe hơn. trong khi đó vài trường hợp số mái có quá ít không đủ để lựa chọn một cách có hiệu quả vì vậy họ cần gia tăng số lượng
Đây là vài yếu tố quan trọng nếu muốn dùng mái tơ :
1) Khi gà 8 tháng có thể bắt đầu lựa trứng, nhưng chỉ dùng trứng sa/n xuất sau 6 tuần. Những trứng trước đó thường nhỏ, khó nở và con thường bị khiếm khuyết. Trong kỹ nghệ gà thịt họ thường không dùng vì ly' do trứng nhỏ gà nhỏ và một số khó nở vì tròng bị méo.
2) Gà tơ nhưng cần phát triển mạnh và cơ thể trưởng thành, tối thiểu tám tháng. Mái nhỏ con và phát triển chậm không nên dùng. Ví dụ những con mái nở tháng 11, 12. tháng 4, 5 năm sau có thể đẻ trứng, nhưng có thể dùng được không? Người ta thấy có dùng thì tỉ lệ gà con dùng được thường bắt đầu sau tuần thứ 6. Cho gà mái thời gian để trưởng thành. Tỷ lệ gà con khỏe mạnh và sống sót sẽ gia tăng.
Anh su vuong đã dịch phần 1 bài The Practice of Selective Breeding ở đây (tựa là Phối giống thực hành)
http://www.ganoi.com/langganoi/viewtopic.php?t=26403&postdays=0&postorder=asc&start=325
Mình xin dịch tiếp phần 2
Thực hành lai tuyển chọn
Kenny Troiano/Maximus Troy Publications
Phần 2
LAI TUYỂN CHỌN NHƯ THẾ NÀO: Ngày nay, chúng ta sống trong một thế giới cực kỳ phân hóa với vô số giống và biến thể gà khác nhau. Tại sao lại quá nhiều như vậy? Câu trả lời là nhờ quá trình lai tuyển chọn.
Khoảng 6000 năm trước công nguyên ở Ấn Độ và Đông Nam Á, loài gà rừng Gallus bankiva được thuần dưỡng lần đầu tiên. Như chúng ta đều biết, gà rừng là tổ tiên của gà chọi. Khi những giống gà chọi mới xuất hiện, chúng lại sản sinh ra những giống gà khác, và mỗi lần như vậy, chúng thay đổi. Sự thay đổi vốn rất nhỏ và mờ nhạt nhưng cùng với thời gian, kết quả sẽ rất ngoạn mục. Nhờ vậy mà ngày nay, chúng ta có vô số giống gà khác nhau.
Mọi người quan tâm đến vai trò lớn lao của gà nhà (domestic chicken), nhưng không giống gà nào có vai trò lớn lao hơn gà chọi. Gà chọi là nguyên nhân cho sự phân hóa của gà nhà trên toàn thế giới. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu có một ngày gà chọi được sử dụng để cứu gà nhà khỏi sự thoái hóa về di truyền. Đấng anh hùng vào thời buổi đó chính là các sư kê, những người thực hành phương pháp lai tuyển chọn.
Lai tuyển chọn là một quá trình kết hợp lai cận huyết (inbreeding), lai dòng (line-breeding) và lai xa (outcrossing). Đó là công tác tuyển chọn và lai tạo gà theo những tính trạng di truyền đặc biệt (particular genetic traits). Một diễn giải rõ ràng, nhưng đâu là cơ chế của quá trình? Mọi con gà đều sinh ra với những đặc điểm và tính trạng khác biệt. Nhà lai tạo tuyển chọn những con mang các tính trạng mong muốn và loại bỏ số còn lại. Gà qua tuyển chọn dựa trên những tính trạng đặc biệt sẽ được giữ lại và cho sinh sản. Những tính trạng mong muốn tích lũy từ thế hệ này sang thế hệ khác và trở thành ưu thế. Thậm chí chúng có thể phát triển và trở thành một giống gà mới, hoặc một biến thể mới.
Tóm lại, lai tuyển chọn là một quy trình đáng kể của nhà lai tạo trong việc phát triển một giống gà riêng biệt theo thời gian, và tuyển chọn những đặc tính giữa những cá thể thuộc giống gà mà chúng phù hợp nhất cho các thế hệ về sau. Hơn nữa, đây là việc lai tạo có chủ đích dựa vào các tính trạng mong muốn trong một nỗ lực tạo ra bầy con với những đặc điểm mong muốn tương tự hay với những tính trạng được cải tiến.
QUÁ TRÌNH LAI TUYỂN CHỌN LÀ GÌ? Ngày nay, việc lai tạo vật nuôi hầu như là “tuyển chọn” thay vì “ngẫu nhiên”. Nhiều năm trước đây, trước thời kỳ khoa học di truyền, việc lai tạo dựa vào kiểu hình hơn là dòng giống. Ngựa đua có xu hướng được lai tạo trong trường đua. Gà chọi có xu hướng được lai tạo dựa trên kết quả thi đấu ngoài trường, và tại sao không? Đấy là chuyện tiền bạc mà! Sau này, người ta nhận thấy rằng việc lai giữa những cá thể quan hệ gần có xu hướng đẩy nhanh quá trình “củng cố” những tính trạng mong muốn qua một vài thế hệ.
Ngày nay, lai tuyển chọn trở thành một ngành khoa học thực hành, một trong số đó là quy trình 3 bước, bao gồm: cách ly, tuyển chọn và kỹ thuật lai, chẳng hạn lai cận huyết, lai dòng và lai xa. Xin giải thích như dưới đây.
Cách ly - Phải có một giai đoạn mà các thành viên của một nhóm được cách ly trước khi tuyển chọn. Nếu không có sự cách ly về mặt di truyền, thì không thể xác định nét đặc trưng của giống gà mới. Charles Darwin phát biểu về điều này như sau: “Không ai có thể điều chỉnh hay cải thiện một giống vật nuôi theo xu hướng nhất định nào đó, hay duy trì một giống thuần và khác biệt, trừ phi anh ta phải cách ly vật nuôi của mình”. Ông tiếp tục nói rằng “Việc loại bỏ vật nuôi kém chất lượng trong mỗi thế hệ cũng đem lại kết quả tương tự như sự cách ly”.
Tuyển chọn nhân tạo – Nhà lai tạo phải ngăn cản việc giao phối ngẫu nhiên, và giới hạn việc lai tạo trong số những cá thể mang các đặc điểm mong muốn. Hành động lô-gic theo sau việc tuyển chọn là “lai cận huyết, lai dòng và lai xa”.
Lai cận huyết, lai dòng và lai xa – Thông thường, những ai thực hành phối giống thông qua tuyển chọn nhân tạo đều thấy việc áp dụng lai cận huyết hay lai dòng ở một mức độ nhất định là có ích, để thuận tiện trong việc loại bỏ những tính trạng xấu và ổn định những tính trạng mong muốn. Lai cận huyết và lai dòng là những vấn đề gây tranh cãi trong tuyển chọn nhân tạo, nhưng đã được áp dụng trong hàng thế kỷ. Mặc dù từng có thời việc giới thiệu chất liệu di truyền là cần thiết, lai xa luôn tốt hơn so với pha (crossbreeding). Dưới đây là giải thích cụ thể về các phương pháp lai tạo:
*Lai cận huyết (giữa những cá thể quan hệ gần) – lai cận huyết là lai giữa họ hàng gần, mà nó tạo ra quần thể đồng hợp tử (homozygous). Nhà lai tạo thường áp dụng lai cận huyết để “củng cố” những tính trạng mong muốn trong một quần thể.
*Lai dòng (lai bên trong một dòng hay phân dòng) – Đây là một dạng lai cận huyết. Nhà lai tạo áp dụng để “củng cố” những tính trạng nhất định, đồng thời loại bỏ những tính trạng không mong muốn xuất hiện trong quá trình lai cận huyết.
*Lai xa (pha với cá thể họ hàng xa) – Đây là quá trình giới thiệu chất liệu di truyền từ những họ hàng xa vào một dòng gà. Điều này tạo ra mức độ đa dạng di truyền nhất định mà nó ngăn cản một cách hữu hiệu sự thoái hóa gien. Nó được áp dụng trong quá trình lai dòng để phục hồi kích thước và khả năng thụ tinh của một dòng gà. Gregor Mendel sử dụng phép lai xa trong các thí nghiệm với hoa của ông.
Lợi ích và lưu ý
Lợi ích - Lợi ích của lai tuyển chọn đó là nhà lai tạo phải tuyển chọn gà đạt chuẩn, bởi vậy gà đá hay xuất hiện ngày càng nhiều.
Lưu ý - Việc lạm dụng lai tuyển chọn có thể dẫn đến thoái hóa gien, chẳng hạn như lỗi lai cận huyết mà nó xảy ra khi lai cận huyết cá thể sức khỏe kém hoặc dị tật. Tuy nhiên, điều này có thể được loại bỏ thông qua thực hành tuyển chọn thích hợp và loại bỏ không thương tiếc.
Tôi hy vọng điều này sẽ giúp bạn cải thiện dòng gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu ai cũng nỗ lực để tạo ra gà đá hay thì tất cả đều được hưởng lợi.
Thực hành lai tuyển chọn
Kenny Troiano/Maximus Troy Publications
Phần 3
LAI TUYỂN CHỌN TRÊN THỰC TẾ: Việc lai tạo gà chọi Mỹ cao cấp bắt đầu với con giống xịn, dùng vào kế hoạch lai tạo.
Một khi bạn muốn lai tạo gà chọi Mỹ cao cấp, bạn phải tìm kiếm những dòng gà giá trị cho một mục đích nhất định, tốt hơn là gà thuần. Một số người sẽ lai xa để tạo dòng gà mới, với năng lực nổi trội và khác biệt trong một lãnh vực nào đó.
Để lai gà chọi Mỹ, một nhà lai tạo điển hình sẽ bắt đầu bằng việc mua một trio gà giống, hay gà tơ. Anh ta cũng có thể mua gà con hay trứng. Vì lẽ đó, nhà lai tạo cần nghiên cứu những giống, dòng và biến thể gà chọi khác nhau, và phân tích xem đâu là điều mà bạn mong muốn trong một tập hợp các tính trạng trước khi bắt đầu lai tạo. Khi mua những con giống đầu tiên, bạn phải tìm kiếm những con gần với mục đích mà bạn nhắm đến nhất.
Lai thuần (purebred breeding) nhắm đến việc thiết lập và duy trì những tính trạng ổn định mà gà chọi sẽ chuyển giao cho thế hệ sau. Bằng việc lai tạo những con “tốt nhất với nhau”, áp dụng lai cận huyết ở một mức độ nhất định, cân nhắc việc loại bỏ, và tuyển chọn những phẩm chất “ưu việt”, bạn có thể phát triển tính ưu việt đến một cấp độ nhất định từ dòng gà gốc. Những con gà như vậy nên được dành làm giống cùng với hồ sơ riêng.
Tuy nhiên, lai đơn trạng (single-trait breeding) tức lai tập trung vào một tính trạng duy nhất, có thể là hiểm họa. Chẳng hạn, khi gà được lai theo đặc điểm chân cao (high station of leg) – thì tốc độ, lực và độ chính xác bị hy sinh. Dáng mỏng manh, cơ chân yếu không thể đá tốt được, vì vậy chúng sẽ bị giết rất nhanh. Điều này được biết như là “luật tương liên” (law of correlation). Nghĩa là tính trạng đặc biệt này có quan hệ khăng khít với tính trạng kia. Khi tuyển chọn dựa trên một tính trạng đặc biệt, bạn phải cẩn trọng để nó không có xu hướng làm thay đổi một tính trạng khác.
MỘT SỐ NGUYÊN TẮC LAI TUYỂN CHỌN QUAN TRỌNG: Dưới đây là một số yếu tố cơ bản cần cân nhắc trong việc tuyển chọn những dòng gà Mỹ cao cấp:
1. Chỉ lai gà thuần từ một dòng gà danh tiếng. Qua theo sát quy trình này, nhà lai tạo sẽ thu được bầy gà chất lượng đồng đều.
2. Chỉ lai gà mái mạnh khỏe, đẻ trứng với hình dạng, kích thước thích hợp và đẻ đều đặn mỗi ngày trong suốt mùa sinh sản hay cho đến khi ấp. Cũng chỉ lai từ gà trống sung mãn và có khả năng sinh sản. Nếu việc thải loại (culling) được thực hiện một cách chính xác và thường trực, những con còn lại thường sinh sản rất tốt và đáng tin cậy.
3. Chỉ lai gà trưởng thành, cả trống lẫn mái. Gà trưởng thành đẻ con mạnh khỏe và lanh lợi hơn.
4. Thực hành lai dòng bất cứ khi nào có thể. Điều này có nghĩa lai tạo giữa những phân dòng (bloodlines) có quan hệ gần gũi. Việc này kết hợp và khuyếch trương những phẩm chất tốt trong bất kỳ dòng gà nào. Bất cứ khi nào có nhu cầu pha với một phân dòng mới, cần thật cẩn trọng quan sát, qua những gì mà chúng thể hiện, xem có đủ mọi đặc tính mong muốn của dòng gà gốc ở một mức độ cần thiết hay không.
5. Lai những con mái, cũng như mái tơ, đẻ tốt và có đủ mọi đặc tính đã nói ở trên.
6. Lai những con gà mái thay lông trễ và hoàn tất sớm. Gà mái thay lông sớm và cần nhiều thời gian thay lông thường đẻ kém và không nên dùng làm giống. Những con thay lông trễ thường thay rất nhanh và có khả năng đẻ trứng chất lượng vào mùa sinh sản.
7. Lai những con, cả trống lẫn mái, vốn linh lợi và ăn khỏe, thân hình cân đối, mạnh khỏe, có khả năng tiêu hóa một lượng lớn thức ăn trong thời gian ngắn.
8. Lai những con thức dậy sớm và lên chuồng sau cùng vào buổi tối. Đấy là thói quen của gà mạnh khỏe bởi chúng bận rộn tìm và bới thức ăn.
LAI TUYỂN CHỌN VÀ PHA TUYỂN: Mặc dù pha (crossbreed) là lai giữa hai dòng thuần, pha tuyển (hybridization) là quá trình có sự can thiệp mạnh mẽ của lai tuyển chọn. Đây là pha giữa hai cá thể mang những tính trạng khác biệt để tạo ra bầy con mang những tính trạng kết hợp của cả hai. Một ví dụ là việc pha giữa hai dòng gà chọi để cho ra gà đá ngoài trường. Chúng chia sẻ nhiều tính trạng chung, chẳng hạn như gan lỳ (gameness) và lối đá, nhưng cũng tạo ra bầy con lớn hơn, tốt hơn, nhanh hơn, mạnh hơn và thông minh hơn cha mẹ, hay cả hai dòng gốc.
Một ví dụ khác là gà Cornish-lai được pha từ gà White Cornish với White Plymouth Rock để nuôi lấy thịt trong một thời gian tương đối ngắn (thường từ năm đến sáu tuần). Ngày nay, gà Cornish-lai là nguồn cung cấp chủ yếu trong ngành công nghiệp gà thịt.
THÀNH TỰU MÀ LAI TUYỂN CHỌN ĐẠT ĐƯỢC: Dẫu khó tin, gà chọi Mỹ và gà chọi Anh, bao gồm cả các biến thể phùng (muff), râu (beard) và mào (topknot), đều là con cháu của loài gà rừng ở Đông Nam Á. Cùng với thời gian, chúng phát triển thành vô số giống và biến thể với đủ loại màu sắc, hình dạng, và điều hay nhất đó là, chúng ta vẫn chưa ngừng lại bởi tiến hóa không hề có điểm dừng. Hãy xem tất cả các giống gà khác nhau trên thế giới. Tiềm năng là vô cùng to lớn.
Tôi đoan chắc một số người yêu thích việc phát triển một dòng hay biến thể gà mới, như vậy là rất tốt. Tuy nhiên, sở thích và mong muốn của tôi là chọn một dòng gà có sẵn và làm nó tốt hơn. Nếu tôi có một dòng gà hiếm, thay vì là người cuối cùng sở hữu nó, tại sao lại không chia sẻ cho mọi người. Hãy khuyến khích những nhà lai tạo khác làm điều tương tự. Thật tuyệt vời khi thấy một số dòng gà Mỹ hiếm xuất hiện trở lại.
Tôi hy vọng bài này sẽ giúp bạn cải thiện bầy gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu mọi người đều làm việc cật lực để tạo ra những dòng gà ưu việt, thì ai cũng được lợi. Chúc các bạn cùng với bầy gà của mình luôn mạnh khỏe.
Thực hành lai xa
Kenny Troiano/Maximus Troy Publications
Với hầu hết những nhà lai tạo gà, lai xa (out-crossing) là phương pháp cho phép họ đưa máu mới vào bầy gà (family) của mình, mà không làm thay đổi những tính trạng quan trọng của giống và biến thể. Nó cho phép nhà lai tạo đưa vào những tính trạng quan trọng mà bầy gà có khả năng bị thiếu hay cải thiện những tính trạng chưa tốt. Trong trường hợp này, lai xa là lai giữa gà cùng giống (breed) và biến thể (variety) nhưng khác dòng (strain). Một ví dụ điển hình là lai giữa một con gà trống Rhode Island Red của nhà lai tạo này với một con gà mái Rhode Island Red của nhà lai tạo khác; tuy cùng giống và biến thể nhưng khác dòng.
Với các nhà lai tạo gà chọi Mỹ, lai xa là phương pháp cho phép họ khai thác lợi thế của nhiều phân dòng (line) thuộc một bầy gà. Nó bổ sung những tính trạng quan trọng vốn bị lạc hoặc thiếu do sai sót tuyển chọn. Trong trường hợp này, lai xa là lai gà trong cùng một dòng hay bầy, nhưng giữa các phân dòng khác nhau. Một ví dụ điển hình là lai gà phân dòng này, chẳng hạn phân dòng “A” với phân dòng khác, chẳng hạn phân dòng “B”, tuy cùng dòng nhưng khác phân dòng.
Trong cả hai trường hợp, mục đích chính của phương pháp này là ghép (infuse) máu mới mà không làm biến đổi bộ tính trạng của dòng hay bầy gà. Điểm khác biệt duy nhất là nguồn gốc của máu mới. Chẳng hạn, hầu hết gà thuần dưỡng đều có thể lai bên ngoài dòng, nhưng với gà chọi Mỹ, lai bên ngoài dòng gà tương đương với pha (cross). Trong trường hợp này, việc lai máu lạ bên ngoài dòng gà có thể gây ra tai họa. Việc có cùng tên dòng, chẳng hạn như Hatch và Sweater, không có nghĩa là chúng cùng bầy. Vì lý do này mà “tên dòng gà” hoàn toàn không mang ý nghĩa gì. Ngoài cái tên, chúng chẳng còn gì chung nữa.
Cũng vì lý do này mà tôi không bao giờ bổ sung máu lạ vào dòng gà của mình. Để đạt kết quả mong muốn, tôi sẽ kiếm một con Col. Givens Hatch mái nơi khác và hy vọng rằng nhà lai tạo không thay đổi cấu trúc (di truyền) của bầy quá nhiều so với bầy của tôi. Tôi chưa từng dùng máu lạ, bởi nó quá rủi ro. Nhờ lai xa mà tôi không phải lo lắng gì. Tôi có thể cải thiện phân dòng gà của mình mà không cần phải bổ sung máu bên ngoài.
Tôi có một bầy Col. Givens Hatch gốc. Chúng là bầy gà chọi chất lượng ổn định. Trong bầy này, tôi thiết lập năm phân dòng. Tôi có thể cải thiện bầy gà của mình thông qua việc tuyển chọn thích hợp, tức khai thác những biến dị (variation) tuy nhỏ nhưng có ý nghĩa bên trong bầy gà. Biến dị là bất cứ thứ gì từ một thay đổi nhỏ về cấu trúc đến thay đổi về năng lực.
Tôi thực hành lai cận huyết, và duy trì nhiều phân dòng thông qua một chương trình lai dòng và thường xuyên, tôi củng cố thể chất chung của chúng thông qua lai xa. Nhờ vào ích lợi của phương pháp này, mỗi bốn hay năm năm, tôi có thể lai bầy gà giữa phân dòng này với phân dòng kia, và cải thiện tính trạng của chúng, và khai thác những tính trạng mong muốn nếu chúng xuất hiện; tôi còn có thể củng cố thể chất của chúng nữa.
Với cách thức mà tôi lai tạo hiện nay, tôi có thể giữ bầy gà này, thuần và mạnh khỏe, trong nhiều năm trời mà không cần đưa vào dù chỉ một giọt máu lạ.
Ghi chú bổ sung: để giảm thiểu rủi ro khi lai xa, hãy chọn gà từ những dòng không bị thoái hóa xét trên mọi khía cạnh mà bạn quan tâm. Như vẫn luôn xảy ra, tuyển chọn là chìa khóa của thành công.
Tôi hy vọng điều này sẽ giúp bạn cải thiện dòng gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu ai cũng nỗ lực để tạo ra gà đá hay thì tất cả đều được hưởng lợi. Chúc mừng năm mới!
Tuổi tốt nhất cho gà giống
Phần Ba
Cản mái tơ
Author: Kenny Troiano
Phỏng dịch : sư vương
Tiếp theo
Đây là vài yếu tố quan trọng nếu muốn dùng mái tơ :
1) Khi gà 8 tháng có thể bắt đầu lựa trứng, nhưng chỉ dùng trứng sa/n xuất sau 6 tuần. Những trứng trước đó thường nhỏ, khó nở và con thường bị khiếm khuyết. Trong kỹ nghệ gà thịt họ thường không dùng vì ly' do trứng nhỏ gà nhỏ và một số khó nở vì tròng bị méo.
2) Gà tơ nhưng cần phát triển mạnh và cơ thể trưởng thành, tối thiểu tám tháng. Mái nhỏ con và phát triển chậm không nên dùng. Ví dụ những con mái nở tháng 11, 12. tháng 4, 5 năm sau có thể đẻ trứng, nhưng có thể dùng được không? Người ta thấy có dùng thì tỉ lệ gà con dùng được thường ba*'t đầu sau tuần thứ 6. Cho gà mái thời gian để trưởng thành. Tỷ lệ gà con khỏe mạnh và sống sót sẽ gia tăng.
Tuy vậy, những người thích cản mái tơ dưới bất cứ tình huống nào cũng không nên dùng quá 70% mái tơ để làm gà giống. Những nhà nghiên cứu về nguyên tắc phối giống sau khi cẩn thận nghiên cứu đã thấy rằng để có hiệu năng tối đa trong khu gà giống cần dùng hầu hết là những con mái trưởng thành mà giá trị dùng để cản đã được chứng minh.
Trên ly' thuyết của cản mái tơ là vậy, nó đúng và có phần nào giá trị tuy vậy có một vài khuyết điểm vượt quá cái lợi điểm khỏe mạnh và sức sống của mái tơ chúng ta sắp bàn ở đây.
Nguyên do chính tạo tai họa : Nguyên do chính chống lại dùng mái tơ để cản không nằm ở chỗ gà non chưa trưởng thành hoàn toàn, mà nằm ở chỗ mái tơ lúc chưa trưởng thành khả năng cho ra con mạnh mẽ và khả năng truyền những khả năng của dòng chưa được chứng nghiệm. Rất nhiều con gà sau lần thay lông đầu bị "bể" . Điều này cho thấy cái khuyết điểm căn bản này không thấy được khi con gà còn non. Khi trưởng thành con gà mái lúc đó đã chứng tỏ được sức mạnh, khả năng của nó lẫn sức mạnh giòng giống theo thời gian.
Sau đây một vài nguyên do chính gây tai họa đi kèm với cản mái tơ :
Như một cái luật : Mái tơ không đẻ trứng to; trứng nhỏ không nở gà to. Có một sự liên hệ giữa cỡ trứng và cỡ gà con. So sánh cỡ gà con thì mái lớn nhìn chung bao giờ gà con cũng lớn hơn mái tơ. Nói một cách khác nếu cứ tiếp tục dùng nhiều gà tơ để làm giống giòng gà sẽ nhỏ dần.
Thứ nhì, những con gà tơ đẻ trứng mùa thu và mùa đông con thường yếu vì ảnh hưởng bởi thời gian sinh cũng như trưởng thành, tiếp tục như vậy sẽ ảnh hưởng vào giòng gà.
Thứ ba, tôi đọc báo cáo về nghiên cứu trong lúc quan sát gà thịt Rhode Island Reds cho thấy gà mái một tuổi trở lên đẻ trứng có tỉ lệ nở cao hơn gà tơ và gà con ít bị dị tật hơn. Sự thật là gà mái non cho tỉ lệ con dị tật cao hơn.
Thứ tư, khi dùng mái non làm giống, chúng ta mất cơ hội loại bỏ cho đúng vì mái non cho gà nhỏ hơn và ít cường mạnh hơn khi nó trưởng thành .
Thứ năm khi gà trống và mái còn non khó biết con nào mang di truyền khỏe mạnh khi trưởng thành và qua mùa thay lông
Thứ sáu, tôi thấy nhiều gà do gà mái non cho nở khi lớn lên thành gà đá người. Những con gà này dường như không bao giờ trưởng thành hoàn toàn. Đối với những giòng gà chậm trưởng thành tốt nhất là luôn dùng mái lớn.
Nếu hoãn lựa mái nọc cho đến khi trưởng thành, sau mùa lông đầu mình có cơ hội loại bỏ những con mái cho ra con bệnh tật, yếu đuối có tính di truyền.
Còn Tiếp
Tuổi tốt nhất cho gà giống
Phần Ba
Cản mái tơ
Author: Kenny Troiano
Phỏng dịch : sư vương
Giữ bao nhiêu mái tơ và giữ những con mái nào
Đây là câu hỏi mà những người tạo dòng thường xuyên phải trả lời mỗi mùa cản gà : "Bao nhiêu gà mái tôi nên giữ cho mùa tới"
Điều mà các bạn có thể không nhận thấy là gà mái ăn nhiều gần như gà trống và khi tới mùa đẻ trứng chúng còn ăn có phần nhiều hơn gà trống vì vậy các bạn phải quyết định số gà mái giữ cho mùa tới. Tùy mình muốn giữ bao nhiêu, số còn lại phải giết không thương tiếc, nhưng phải giết cho đúng ly'.
Để tôi đặt câu hỏi, bạn muốn giữ nhiều trống hay nhiều mái? Nói chung gà mái dễ nuôi hơn gà trống, gà mái kháng bệnh và và trên nguyên tắc căn bản chịu đựng, đương đầu nhiều hoàn cảnh tốt hơn trống vì vậy cuối mùa mình thường còn nhiều mái hơn dù rằng số trống mái nở thường như nhau.
Người nuôi gà đá giữ trống nhiều hơn mái, trong khi đó người cản gà bán thường giữ nhiều mái vì mái bán lẹ hơn, nhất là nhu cầu mua cặp ba cao. Có một thời gà trống được nhiều người mua, tuy vậy sự việc thay đổi chút ít; ngày nay "cặp ba" làm giống được nhiều người mua và vì nhu cầu có mái tốt. Nhiều người gọi hỏi mua vì muốn tạo dòng riêng; đa số không phải là hứng chí mà la do nhu cầu. Người ta nản vì bị lái gà bóc lột và biết rằng gà đá khó kiếm nhất là gà tốt.
Trong trường hợp này chủ trại cần giữ nhiều gà mái, nhưng nên nhớ chỉ giữ gà tốt. Thịt nhiều nhiều mái một chút để tăng phẩm chất trại gà và tránh nạn gà mái ăn hết vốn của trại.
Riêng tôi, tôi tính số gà mái giữ tùy theo số gà bán năm ngoái, công thêm số gà mái giống của những năm trước cần phải loại bỏ và thêm một số gà dự bị phòng khi biến cố quét sạch giòng gà.
Mỗi năm tôi cho nở 200-300 con gà, lớn lên chỉ còn chừng ba phần tư. Nốu tôi còn tỉ lệ hai mái một trống là vui.
Khi lựa gà để thịt trước tiên tôi thịt mấy con yếu, hay bịnh tật, kế đến tôi thịt mấy con có tật, không liền lạc, rồi mấy con đẹt, mấy con to lớn chậm chạp. Cuối cùng 18 tháng tôi thịt lần cuối sau khi tôi cho gà mái thời gian phát triển và trưởng thành tôi chỉ lựa lại những con với những đặc tính tôi muốn mà sẽ đại diện xứng đáng nhất để vào sân gà giống của tôi.
Ước lượng mức độ trưởng thành
Gà nở mùa xuân thường phát triên sớm hơn gà nở mùa hè hay đông. Tuy vậy không thể nói là gà đã trưởng thành khi nó bắt đầu đẻ. Thường thì buồng trứng hoạt động trước khi con gà trưởng thành một thời gian dài. Con mái chưa trưởng thành cho tới khi hoàn tất đẻ trứng năm đầu , sau khi thay lông và hồi phục. Hiem khi truong thành trong lần đẻ trứng đầu. Chọn mái cho có phẩm chất là chọn những con có ít ra một năm đẻ trứng rồi, dẫu rằng không nên giữ con mái nào quá sáu tuổi trong chuồng gà giống trừ phi đó là con gà đẻ đã có thành tích.
Kết luận :
Sau nhiều năm tôi luôn thấy là không cẩn thận và thiếu khôn ngoan khi cản mái tơ, nhất là khi dùng làm gà giống và tôi có đủ mọi lí do để biết rằng điều mà tôi lập đi lập lại cảnh giác sẽ là kết quả xác thực. Nếu những sư kê và những người nuôi gà tài tử bỏ qua những lời cố vấn này thì sự kiện sẽ sảy ra. Thấy được ngày nay ở những giòng gà thiếu chịu và gà sẽ nhỏ lại so với ban đầu. Sau một thời gian có thể không lựa nổi gà làm giống nữa. Những vấn nạn này có thể điều chỉnh bằng cách chỉ dùng dùng mái trưởng thành để cản
Tôi biết nhiều người không đồng y' , nhưng nhiều người chống lại việc này sẽ thay đổi cái nhìn và những người còn lại dùng nó khi họ hiểu đầy đủ cản gà là thế nào.
Một khi bán được gà lần đầu, nhu cầu bán trứng và gà ra tăng, nhiều đến nỗi dụ dỗ bản năng con người nổi lên, họ muốn dùng gà lớn gà nhỏ gà tơ gà già để cản khi họ thấy phiếu đặt hàng trên bàn. Đây là một lỗi lầm, với chính sách như vậy sẽ làm mang tiếng giòng gà.
Với những người không đồng y', dù họ nghĩ gì chăng nữa, con gà trống cũng như mại khi dùng gà mái làm giống cơ thể phải trưởng thành đầy đủ, trưởng thành đầy đủ về thể hình cũng như phát triển toàn diện những cơ cấu khác, gà tơ so với gà mái già cũng như gà trống lớn với gà trống non .
Lời khuyên cuối cùng, nếu cần phải dùng mái tơ hãy cản nó với trống trưởng thành không bao giờ cản trống tơ. ,Tôi sẽ bàn thêm ở tiết mục Trống tơ trống lớn.
Chúc các bạn mọi điều tốt lành. Tương lai của môn chọi gà trong tay các bạn và trong chính tay các bạn.
Kenny Troiano
Người bạn nuôi gà
Thực hành pha
Kenny Troiano/Maximus Troy Publications
Như nhiều người đều biết, tôi không phải là người ủng hộ hoặc cổ xúy cho việc pha gà (crossbreeding). Tuy nhiên, tôi tin rằng nó có thể là công cụ tuyệt vời nếu được sử dụng một cách đúng đắn, và vì những lý do chính đáng. Vấn đề ở chỗ nhiều người sử dụng nó như là phương pháp lai tạo chính. Thậm chí, một số sử dụng như là phương pháp lai tạo độc nhất. Mục đích của tôi là làm thay đổi xu hướng này.
Trong bài này, tôi sẽ nói về cả lợi ích lẫn hậu quả của pha. Tôi hy vọng rằng bạn sẽ học hỏi được những điều mới mẻ và thú vị. Tôi cũng hy vọng rằng nó sẽ tạo niềm cảm hứng để bạn trở thành một nhà lai tạo thực sự.
Lần trước, chúng ta đã nói về lai xa (out-crossing) vốn khác với pha. Với gà chọi Mỹ, lai xa là lai giữa hai phân dòng gà (line), nhưng cả hai đều thuộc về một dòng (strain) hay bầy gà. Pha là khi bạn giới thiệu máu lạ vào, chẳng hạn như lai giữa Hatch và Sweater.
Với nhiều người, mục đích chính của việc pha tạp là tạo ra chiến kê xuất sắc. Nhưng liệu những nhà lai tạo này có thực sự hiểu hết những “được” và “mất” của phương pháp này? Nó có thể khác với những gì mà bạn nghĩ.
Có nhiều lý do để pha gà, ví dụ: cải thiện sức khỏe và ưu thế lai, cải thiện năng lực và thể trạng chung. Một số nhà lai tạo dùng phép pha để cải thiện những tính trạng đặc biệt, hay khi gà của họ đơn giản không tiến bộ theo chương trình lai tạo, điều chứng tỏ rằng chúng thiếu những gien cần thiết. Pha cũng là phương pháp thường được áp dụng để tạo ra biến thể hoặc giống gà chọi mới. Có lẽ, lý do phổ biến nhất vẫn là pha để tạo ra chiến kê đá trường.
Dẫu có nhiều lý do để pha, phương pháp này cũng có điểm bất lợi bên cạnh thuận lợi. Nói cách khác, pha có thể giới thiệu những tính trạng tốt nhưng cũng đưa vào cả tính trạng xấu. Nó cũng có thể đưa vào những nhược điểm mà bạn không hề hay biết. Dưới tác động của những yếu tố trội và lặn, một số tính trạng có thể biến mất vĩnh viễn.
Trong khi pha có thể cải thiện nhiều đặc điểm ở gà của bạn, một khi đưa vào máu mới, bạn không thể thấy những thay đổi mà mình mong muốn cho đến thế hệ thứ hai hoặc thứ ba. Bởi vậy trong khoảng thời gian đó, bạn sẽ hứng chịu mọi rủi ro.
Để cải thiện và thiết lập bầy gà, pha không chỉ rủi ro, mà trong hầu hết mọi trường hợp, còn không cần thiết nữa. Bằng việc lai dòng theo những nhóm (sub-families), rồi sau đó hòa chúng lại với nhau để củng cố và cải thiện sức mạnh, với sự tuyển chọn thích hợp, người ta có thể duy trì mãi dòng gà mà không cần pha thứ gì từ bên ngoài vào.
Tuy nhiên, nếu bạn thấy việc pha là cần thiết, thì nên chọn những cá thể từ một dòng thuần hoặc có quan hệ gần gũi. Chúng phải là gà nổi danh về sức mạnh, lối đá và gan lỳ, và cũng là dòng gà chọi Mỹ danh tiếng. Nói cách khác, chúng phải có hình dạng và màu sắc đặc trưng, và không mắc bất kỳ lỗi hay tật nào. Chúng cũng phải mạnh khỏe và sung mãn.
Khi pha, hãy lai gà bên ngoài với một trong những con gà tiềm năng nhất của bạn. Kiểm tra kết quả thật sát sao xem chúng có đạt chất lượng cao nhất hay không, và rồi loại bỏ hết những bầy lai khác. Tại thời điểm này, bạn cần lấn át máu lai bằng cách lai về dòng gà gốc của mình, cho đến khi tỷ lệ máu lai chỉ còn 1/8 hay ít hơn. Bạn nhất thiết phải làm như vậy trước khi ghép máu này vào dòng gà của mình.
Nên nhớ rằng, pha giới thiệu một nhóm gien hoàn toàn mới, cả tốt lẫn xấu, mà có khi nhiều năm trời sau mới phát tác. Bởi vậy phải thật kén chọn khi giới thiệu máu mới vào một bầy gà vốn đã ổn định.
Ưu thế lai (hybrid vigor): Không thể nói về pha mà không nhắc gì đến ưu thế lai. Đây là hiệu ứng trái ngược với “thoái hóa cận huyết” (inbreeding depression). Để tận dụng lợi ích to lớn nhất của ưu thế lai, bạn cần duy trì mức độ dị hợp tử cao. Cách tốt nhất để đạt được điều này là pha với gà vốn được cận huyết cực sâu ở bên ngoài, .
Pha được ứng dụng để tạo ra ưu thế lai, và ưu thế lai được ứng dụng để tạo ra gà tốt hơn cả cha mẹ. Chẳng hạn, với gà chọi Mỹ, nó tạo ra bầy con lớn hơn, nhanh hơn, mạnh hơn, khôn hơn và gan lỳ hơn so với gà cha mẹ, tất cả mọi đặc tính cần thiết của những chiến kê xuất sắc.
Cạm bẫy của ưu thế lai: Ở đây, tôi xin lưu ý những ai muốn mua gà chọi Mỹ. Chiến kê ngoài trường thường là gà pha. Khi bạn mua gà từ một nhà lai tạo, người vốn chỉ bán gà pha, đừng ngạc nhiên nếu đời đầu đá hay, nhưng những đời sau trông như bị đột biến, đó là bởi vì gà pha không thể tái tạo được chính chúng.
Mặc dù, pha có thể tạo ra những cá thể xuất sắc, bạn không thể lai với gà pha mà thu được kết quả ổn định. Nếu bạn pha giữa hai bầy, mỗi bầy vốn thể hiện 100% chất lượng di truyền tuyệt hảo, ưu thế lai sẽ nâng chất lượng bầy con lên đến mức không tưởng 120%! Tuy nhiên, nếu bạn lai giữa những con gà pha với nhau, chất lượng bầy con sẽ chỉ còn 80%. Như vẫn thường xảy ra, đôi khi sau từ hai đến ba thế hệ, bầy gà lai sẽ bị thoái hóa. Không chỉ vậy, tất cả những cá thể của bầy lai đều khác nhau một cách đáng kể. Một số con to, một số con nhỏ. Nói cách khác, không hề có sự ổn định trong bầy lai. Giờ thì bạn đã biết lý do tại sao rồi nhé, chính là ưu thế lai!
Như đã nói ở trên, pha là công cụ tuyệt vời, nhưng chỉ có bấy nhiêu mà thôi. Không nên sử dụng nó như là phương pháp lai tạo chính. Bằng việc sử dụng pha làm phương pháp lai tạo chính, bạn đã tự đưa mình vào vòng xoáy vô tận của việc săn lùng máu mới. Mỗi mùa lai tạo, bạn phải săn máu mới, bằng không gà của bạn sẽ chẳng là gì ngoài những đột biến tầm thường. Rồi cùng với thời gian, chúng sẽ chẳng còn là gà chọi Mỹ nữa. Đây không gọi là lai tạo; điều này chẳng khác gì ngoài việc ghép gà trống với gà mái mà không hề có định hướng hoặc mục đích trong đầu. Lối lai tạo này không hề có tương lai.
Nếu bạn tự hỏi điều nào tốt hơn giữa việc tạo ra đồng hợp tử (homozygosity) qua lai cận huyết với việc tạo ra dị hợp tử (heterozygosity) qua pha, thì hãy cân nhắc ba điều sau đây:
• Tầm quan trọng của việc dự đoán (predictability) đối với chương trình lai tạo của bạn?
• Bạn muốn che dấu khiếm khuyết di truyền của gà và hy vọng rằng chúng không bao giờ xuất hiện hay bạn buộc chúng xuất hiện để mà có thể loại bỏ hoặc hạn chế chúng?
• Bạn muốn tạo ra một dòng gà hay bạn muốn tiếp tục thử nghiệm mà không có phương hướng cụ thể hoặc kế hoạch lâu dài?
Tất cả là tùy ở bạn!
Tôi hy vọng bạn sẽ thích bài viết này, và đó là những thông tin mà tôi cung cấp để giúp bạn cải thiện bầy gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu ai cũng nỗ lực để tạo ra gà đá hay thì tất cả đều được hưởng lợi. Chúc mừng năm mới!
Ghép máu mới để cải thiện dòng gà
Kenny Troiano/Maximus Troy Publications
Mỗi dòng gà đều có thể có một vài nhược điểm. Một số dòng lại có rất nhiều. Dẫu bạn có cẩn trọng trong việc thực hành tuyển chọn và lai tạo, bạn vẫn thấy một số tính trạng cần phải hạn chế hoặc loại bỏ. Khi điều này xảy ra, đừng vội nản chí bởi có những kỹ thuật mà bạn có thể áp dụng để xử lý nó.
Để điều chỉnh hoặc cải thiện những nhược điểm hay tính trạng không mong muốn này, bạn cần ghép máu mới vào. Khi bổ sung những tính trạng từ nguồn huyết thống khác, một số bầy gà thực sự được cải thiện.
GHÉP (INFUSION) MÁU MỚI NHƯ THẾ NÀO: Khi ghép máu mới, nhất định không nên ghép một cách tùy tiện. Cần phải xác định xem máu mới cần thiết cho gà của bạn ở mức độ nào trước khi tiến hành.
Chẳng hạn, bạn vừa mua được một chiến kê mà bạn tin rằng nó sẽ cải thiện cho bầy gà của mình. Trước hết, bạn cần lai nó với ba hoặc bốn con mái chọn lọc để thử xem kết quả thế nào. Chất lượng của bầy lai cần được đánh giá một cách cẩn trọng. Nếu thu được kết quả tốt, bạn hầu như có thể đưa máu mới vào toàn bộ bầy gà. Việc này không chỉ giúp bạn có cơ hội kiểm tra chất lượng của máu mới, mà còn có thể sử dụng con lai để giảm bớt tỷ lệ máu mới được ghép vào bầy gà, nhờ vậy mà hạn chế được ảnh hưởng của việc ghép.
PHƯƠNG PHÁP GHÉP (INFUSION) TỶ LỆ 1/16: Phương pháp này ghép một dòng gà vào một dòng gà có sẵn, với mục đích cải thiện những tính trạng dù ít ỏi nhưng lại rất có ý nghĩa. Nó không được dùng để thay đổi dòng gà một cách triệt để. Nó cũng được dùng để làm tươi (refreshing) huyết thống. Ý tưởng là lai một cá thể đặc biệt vào bầy gà để nâng cấp hay cải thiện bầy gà của bạn. Ví dụ, trong một bầy gà, chẳng hạn như Hatch, bạn ghép vào máu mới, chẳng hạn như Aseel, và rồi lai ngược về bầy Hatch cho đến khi bạn còn 1/16 máu Aseel và 15/16 máu Hatch. Đến đây, bạn đem lai dòng (line-breed) vào bầy Hatch. Thứ mà bạn thâu được là bầy gà được cải thiện tốt hơn chút đỉnh ở một vài tính trạng.
TRÁNH MÒ MẪM: Thật khó để lai gà chọi Mỹ chất lượng cao, đúng chuẩn nếu mỗi năm bạn đều ghép máu mới vào bầy. Bạn có thể mua một con gà trống thuần (purebred) để lai với gà mái thuần của mình, và rồi phát hiện rằng hai dòng không thể ghép được. Tóm lại, ghép máu mới là công việc mò mẫm, không phải là phương pháp lai tạo hay. Nếu bạn muốn ghép máu mới, bạn phải chấp nhận như vậy thôi, không chỉ vì đấy là máu mới mà còn vì nó có nhiều tính trạng khác xa với gà của bạn.
CẦN KIÊN NHẪN: Cách tốt nhất để ghép máu mới là bỏ ra ba năm để thực hiện và thử nghiệm với các cá thể trước khi áp dụng toàn diện. Mua một số gà mái từ dòng gà mong muốn và lai chúng với con gà trống tốt nhất của bạn, hoặc kiếm một số gà trống hay để lai với những con gà mái tốt nhất của bạn. Rồi theo dõi bầy lai trong vài năm, và nếu chúng đạt chất lượng, thì hãy ghép máu mới vào toàn thể bầy gà.
CHẤP NHẬN RỦI RO: Dẫu nhiều nhà lai tạo có xu hướng ghép máu từ bên ngoài, bạn phải cẩn trọng để không làm hỏng bầy gà gốc của mình. Nếu thấy cần phải ghép máu mới từ bên ngoài vào bầy gà, bạn cần hết sức cẩn trọng với nguồn gà mà mình chọn.
Cá nhân tôi không ghép máu mới từ bên ngoài vào bầy gà của mình. Tuy nhiên, nếu đến thời điểm mà tôi thấy cần thiết, tôi sẽ ghép máu mới vào một nhóm nhỏ trước, và tạo ra một bầy gà riêng biệt. Nếu cùng với thời gian, việc ghép đem lại kết quả tốt và không kèm theo nhược điểm, thì tôi sẽ bắt đầu nhân rộng nó ra toàn bộ bầy còn lại. Tôi cũng thực hiện một cách từ tốn. Cụ thể, tôi sẽ làm với một phân dòng (line), bắt đầu từ phân dòng kém nhất.
GHÉP MÁU TỪ PHÂN DÒNG KHÁC TRONG CÙNG BẦY: Cho đến nay, đây là phương pháp ghép tốt nhất. Có rất nhiều lợi ích mà lại ít rủi ro. Nếu tôi phát hiện thấy một số tính trạng mà tôi cần hạn chế hay loại bỏ, tôi sẽ lấy gà trống hoặc gà mái từ một phân dòng khác vốn đặc biệt mạnh ở những tính trạng đó để lai với phân dòng gốc, rồi sau đó lai dòng ngược về phân dòng gốc.
Nếu phân dòng A có vấn đề, tôi sẽ ghép với phân dòng B, và rồi lai tiếp để máu phân dòng B nhạt bớt, cho đến khi còn lại những cá thể dòng A chất lượng và thay thế những tính trạng không tốt của phân dòng A bằng những tính trạng tốt của phân dòng B.
TRÁNH ĐƯA VÀO NHỮNG TÍNH TRẠNG KHÔNG TỐT: Cùng với việc ghép máu mới vào một bầy gà có sẵn, cần phải tránh đưa vào cả những tính trạng không tốt hay bệnh tật. Quan điểm là làm mạnh bầy gà, chứ không làm suy yếu chúng. Trong bất kỳ bầy gà được lai tạo tốt nào, nguy cơ thoái hóa thông qua việc ghép máu mới cao hơn nhiều so với nguy cơ thoái hóa vì thiếu máu mới.
Tôi tin rằng việc ghép giữa các phân dòng có xu hướng làm xuất hiện những đặc điểm tiềm ẩn của tổ tiên. Do đó, trước khi ghép ồ ạt một con gà không rõ nguồn gốc, hãy thử nghiệm máu mới trong phạm vi nhỏ, trong vài năm để xem nó “phối” như thế nào.
Một số nhà lai tạo luôn cố tạo ra thứ gì đó vốn chưa hề tồn tại. Một số thích tạo ra giống mới và số khác lại thích cải thiện một giống đã có sẵn. Thậm chí sau khi đã có khá nhiều kinh nghiệm, họ vẫn sẵn sàng thử nghiệm với một con gà mới mà họ quan tâm, và nhanh chóng ghép nó với bầy gà của mình, bằng cách pha (crossbreeding). Kết quả thường không được như ý, phải lai tạo một cách cẩn trọng nhiều năm nữa để cải thiện, và chất lượng chỉ xuất hiện ở con cháu về sau.
Nhà lai tạo kinh nghiệm không bao giờ đặt niềm tin vào gà mới cho đến khi nó được kiểm tra một cách toàn diện. Ông vẫn duy trì bầy gà gốc cho đến khi các bầy thử nghiệm chứng tỏ được việc ghép là thành công.
Tôi hy vọng điều này sẽ giúp bạn cải thiện chất lượng bầy gà của mình. Nên nhớ rằng, nếu ai cũng nỗ lực để tạo ra gà đá hay thì tất cả đều được hưởng lợi. Chúc mừng năm mới!
Phối giống thượng đẳng với thượng đẳng.
Kenny Troiano
Sư Vương phỏng dịch
Điều mà tôi thích ở cản gà nhất là gà đá Hoa Kỳ là ở khía cạnh khoa học của môn chơi. Tôi luôn đầy thích thú với tác dụng và sức mạnh ky diệu của cản gà chọn lọc. Tôi có được nhiều thích thú nhìn ngắm gà của tôi mỗi năm mỗi cải tiến và hoàn thiện hơn, tôi chắc chắn các bạn cũng thế.
Theo một số người cản gà nói là điều mình cần làm là phối giống hay nhất với giống hay nhất. Tôi không nghĩ nó dễ vậy, tuy vậy có một số điều cần biết khi cản gà theo cách này để có kết quả thuận lợi.
Lúc bất đầu nên bắt đầu bằng tìm cho được những con mái hoặc trống tốt nhất có thể có được, tôi khuyên bạn nên bắt đầu bằng con gà hay nhất có thể có đừng bao giờ dùng tạm con hạng nhì và rồi nếu thực hành đúng gà bạn sẽ có được tất cả những cá tính bạn muốn. Chọn con nào có những cá tính rất đặc biệt và đặc trưng, những con mà giới hạn trong một số đặc tính di truyền rieng biệt, những đặc tính hình thể như về cấu trúc cơ thể , màu lông, những, những cái nết như lì lợm, bình tĩnh và thêm vài điều về khả năng toàn diện. Đây là những điều trong câu cản thượng đẳng với thượng đẳng được đem ra thực hành một cách tốt đẹp.
Không cần phải nói, cản những con gà có mang đặc tính mình ưa thích càng lâu thì những đặc tính càng trội lên; nhưng cũng cần biết phải tiếp tục lựa chọn những con gà như vậy một cách đều đặn cho đến khi những đặc tính này nằm trong tất cả những con gà nối tiếp một cách đồng nhất một cách liên tục đều đặn như trong một gia đình hay giòng gà.
Đạt đến bằng cách nào? Bằng quá trình chọn lọc, cản gà trống tốt nhất với gà mái hay nhất rồi đem ra thử nghiệm. Chỉ bằng cách đem cản con trống con mái chọn lọc rồi theo rõi con cái nó nếu chọn đúng con cái sẽ cải thiện dòng gà.
Điều cần biết là con cái luôn luôn cho biết giá trị của bố mẹ. Anh bạn tôi Tony Saville (chủ tịch hôi gà đá Hoa Kỳ) đã có lần nói:" Kenny, những gà con cháu không bao giờ nói dối" " Nếu những gà con biểu lộ được những đặc tính mong muốn, chúng chứng tỏ được giá trị và phẩm chất cha mẹ chúng và cũng cho biết chúng có những gene đúng cần thiết để cho sinh sản ra những giòng giống tốt. Quan sát kỹ lưỡng những khiếm khuyết, những loại bỏ không tượng trưng cho cấu trúc đúng của gà đá Hoa Kỳ. Tốt nhất là thịt hết những con nào mà bạn nghĩ không đúng với y' tưởng con gà bạn muốn. Nên nhớ là khiếm khuyết sinh thoái hóa, thoái hóa trong giòng rất khó loại bỏ một khi nó nằm trong giòng gà ổn định. Lựa vài.con đặc biệt mà biê?u hiện đúng cho con gà đá và tập trung vào nó đừng phí giờ lan man qua những con khác. Và cần nhất phải tự kiềm những điều dụ dỗ pha giòng khác vào ngay cả những con chính mắt thấy nó trổ tài những pha ngoạn mục. Nó có thể mang những cá tính không tốt. Một khi dùng để cản, một số tính xấu mà mình không ngờ nó hiện hữu trong con gà sẽ không thể bao giờ loại ra được. Tốt nhất là bỏ đi làm lại từ đầu. Tóm lại. Đừng làm ô nhiễm máu rặt bằng cách mang máu ngoài vô.
Tôi hi vọng đã giúp đỡ các bạn những thông tin để cải thiện giòng gà; nên nhớ là nếu chúng ta ra sức để tạo những siêu kê mà có trọn gói tướng mạo, tính khí và tài năng thì tất cả mọi người chúng ta đều có lợi.
_________________
